باتری از اجزای اصلی و مهم ماشین به‌حساب می‌آید که وظایف مختلفی از قبیل راه‌اندازی و استارت خوردن اتومبیل، روشن کردن لامپ‌ها، سیستم صوتی و تصویری خودرو، برف پاک‌کن، شیشه بالابر، تجهیزات تهویه هوا و ... را برعهده دارد؛ از این‌رو عمر مفید باتری ماشین برای رانندگان و صاحبان خودرو بسیار حائز اهمیت است. فاکتورهای گوناگونی بر روی عمر مفید باتری خودرو تاثیرگذار هستند که ممکن است هر کدام از این عوامل به شرایط مختلف دیگری وابسته باشند. هنگام خرید باتری، فروشندگان با توجه به اطلاعات شرکت‌های تولیدکننده حداقل عمر مفید باتری را به مشتریان اعلام می‌کنند که یک عدد تقریبی بوده و تحت شرایط مختلف تغییر می‌کند. بسیاری از صاحبان خودرو این سوال را در ذهن دارند که عمر مفید باتری ماشین چقدر است؟ فاکتورهای تاثیرگذار بر کاهش یا افزایش عمر مفید باتری کدام موارد هستند؟ در اینجا تلاش خواهیم کرد تا اطلاعات کامل و جامعی در ارتباط با عمر مفید باتری اتومبیل در اختیارتان قرار دهیم؛ بنابراین توصیه می‌کنیم مطالعه این مطلب را از دست ندهید.
عمر مفید باتری خودرو و علائم خرابی آن
معمولا شرکت‌های تولیدکننده باتری ماشین در بخش مشخصات، عمر هر باتری را درج می‌کنند که به‌طور متوسط عمر مفید باتری ماشین از 2 تا 3 سال است اما رانندگان خودرو می‌توانند با نگهداری و مراقبت صحیح و اصولی از باتری، عمر آن را تا 5 سال افزایش دهند. به‌طور کلی زمانی‌که عمر باتری رو به پایان باشد یا دچار خرابی شود، با علائم و نشانه‌هایی همراه است که به شرح زیر هستند:
• روشن شدن چراغ چک موتور اتومبیل
• روشن شدن خودرو با تاخیر و استارت طولانی
• استارت نخوردن ماشین
• کم نور شدن چراغ‌های جلو اتومبیل
• بروز مشکل و ایراد در عملکرد سیستم‌های الکتریکی خودرو از قبیل رادیو، چراغ‌های داشبورد، برف پاک‌کن، شیشه بالابر برقی، سیستم تهویه و ...
• استشمام بوی بد چون تخم مرغ گندیده یا گوگرد پس از روشن شدن اتومبیل
در حالت کلی اگر از زمان تعویض باتری خودرو بیش از 3 تا 5 سال بگذرد و نشانه‌های ضعیف شدن باتری نمایان شوند، دیگر وقت تعویض باتری ماشین است.
چه عواملی در تعیین عمر مفید باتری تاثیرگذار هستند؟
عمر مفید باتری ماشین تحت تاثیر فاکتورهای گوناگون تعیین می‌شود که هر کدام از این عوامل به شرایط مختلف وابسته هستند. به‌طور کلی 5 فاکتور تعیین‌کننده عمر مفید باتری وجود دارد که شامل موارد زیر می‌شوند:
•
نوع باتری؛ اسیدی (سیلد) یا اتمی (غیر سیلد)
باتری‌های اتمی در مقایسه با باتری‌های اسیدی از طول عمر بیشتری برخوردار هستند.
•
برند باتری
باتری خودرو توسط شرکت‌های مختلف با برندهای گوناگون تولید می‌شود که از نظر کیفیت و استانداردهای رعایت شده در عمر مفید باتری ماشین با یکدیگر اختلاف دارند.
•
شرایط رانندگی
عواملی چون وضعیت جاده، رانندگی در شهر یا بیرون شهر، حجم رانندگی در ترافیک و تعداد استارت‌های روزانه تاثیر مستقیم بر روی عمر مفید باتری خودرو دارند.
•
مراقبت و نگهداری از باتری
یکی از مهمترین معیارهای تعیین‌کننده عمر مفید باتری، مراقبت و نگهداری از باتری است که راننده باید اصولی چون تمیزکاری سر باتری، بررسی جعبه محافظ باتری، قرار ندادن ماشین در شرایط نامساعد جوی و شارژ به موقع باتری را رعایت کند.
•
وضعیت سلامت و حجم تجهیزات الکتریکی خودرو
لوازم برقی خودرو که برق مورد نیاز خود را از باتری تامین می‌کنند باید در وضعیت سلامت کامل قرار داشته باشند. چک کردن دینام، سیستم روشنایی، شمع، وایر، وضعیت کویل و بررسی اتصالات خودرو، می‌تواند برای بهینه کردن عمر باتری انجام شود.
دلایل کاهش عمر مفید باتری ماشین
کاهش عمر مفید باتری خودرو به دلایل گوناگونی اتفاق می‌افتد و اگر رانندگان به این موارد توجه نکنند، باتری ماشین بسیار زودتر از آنچه که تصور می‌شود، باید تعویض شود. از مهمترین دلایل کاهش عمر مفید باتری اتومبیل، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
•
اشتباهات رانندگی
اگر راننده به خاموش کردن ماشین بدون خاموش کردن سیستم‌های الکتریکی خودرو چون چراغ‌های ماشین، سیستم تهویه هوا و سیستم صوتی اقدام کند، ممکن است صبح باتری تخلیه شود یا اینکه ضعیف عمل کند که در دراز مدت سبب کاهش عمر مفید باتری ماشین می‌شود.
•
آب و هوای بسیار سرد یا گرم
شرایط سخت آب و هوایی چون هوای بسیار سرد یا گرم بر روی کوتاه شدن عمر باتری خودرو تاثیرگذار خواهد بود. رانندگی در مناطق گرمسیری در کنار گرمای زیاد موتور، سبب تبخیر شدید مایعات درون باتری می‌شود و به ساختار داخلی آن آسیب وارد خواهد شد. حال در هوای بیش از حد سرد هم عملکرد باتری از حالت نرمال خارج می‌شود و سخت‌تر کار می‌کند که این موضوع هم باتری را ضعیف خواهد کرد.
برق دزدی اتومبیل
در صورتی‌که سیستم‌های الکتریکی به دلایل گوناگون با برق دزدی مواجه شوند و این مشکل در اسرع وقت برطرف نشود، عمر باتری کاهش پیدا می‌کند.
•
مشکل در شارژ باتری
چنانچه سیستم شارژ باتری خودرو به درستی عمل نکند و باتری خیلی زود تخلیه شود، فشار زیادی به باتری وارد خواهد شد و عمر آن کاهش پیدا می‌کند. خرابی دینام خودرو، فرسودگی تنسیونر و کشش نامناسب تسمه‌ها عملکرد شارژ باتری را دچار اختلال می‌کند که باید در اسرع وقت برطرف شود.
•
خرابی دینام خودرو
اگر دیود دینام معیوب شده باشد، باتری را به خوبی شارژ نخواهد کرد و باتری به مرور زمان ضعیف می‌شود. همچنین خرابی دیود می‌تواند در زمانی‌که موتور خودرو خاموش است، شارژ را به جریان انداخته و باتری را کاملا تخلیه کند.
•
خوردگی پایانه‌های باتری
خوردگی و پوسیدگی پایانه‌های باتری سبب نشت اسید باتری در کانکتورها شده و پس از سفت شدن مانع برقراری تماس موثر میان پایانه‌ها و نقاط تماس خواهد شد که در نهایت قابلیت باتری برای شارژ مجدد از طریق دینام خودرو کاهش می‌یابد؛ از این‌رو خوردگی پایانه‌های باتری از اصلی‌ترین دلایل کاهش عمر مفید باتری ماشین به‌حساب می‌آید.
•
پوسیدگی یا شل بودن کابل باتری
هرگونه مشکل در اتصالات باتری سبب اختلال عملکرد سیستم شارژ در هنگام رانندگی می‌شود؛ بنابراین در صورت وجود رسوب در پایانه و شل بودن یا پوسیده بودن کابل‌ها، جریان الکتریکی به خوبی انتقال پیدا نمی‌کند و باتری به سختی موتور را راه‌اندازی خواهد کرد که سبب کاهش عمر مفید باتری خواهد شد.
•
توقف و استارت زیاد در فواصل کوتاه
خاموش کردن بیش از حد ماشین در فواصل کوتاه و استارت زدن پی در پی از دیگر دلایل کاهش عمر مفید باتری ماشین به‌حساب می‌آید؛ زیرا باتری در زمان استارت خوردن خودرو باید انرژی زیادی را تامین کند و زمانی‌که مدت کوتاهی پس از روشن شدن، مجددا خاموش شود، دینام فرصت کافی برای شارژ مجدد باتری را پیدا نکرده و باتری سخت‌تر کار می‌کند و به مرور زمان ضعیف می‌شود.
جمع‌بندی
باتری از اجزای مهم در خودرو است که وظیفه تامین نیرو و برق لازم برای استارت و راه‌اندازی سیستم‌های الکتریکی را برعهده دارد. باتری ماشین معمولا 2 الی 3 سال عمر مفید دارد و به مرور زمان مستهلک می‌شود اما با مراقبت و نگهداری اصولی از باتری، می‌توان عمر مفید باتری ماشین را تا 5 سال افزایش داد. از سری اقدامات افزایش عمر باتری، می‌توان به تمیزی مرتب پایانه‌های باتری، بررسی اتصالات باتری، خودداری از توقف‌های پی در پی در فواصل کوتاه و اجتناب از خاموش کردن سیستم‌های روشنایی و صوتی قبل از خاموش کردن اتومبیل اشاره کرد.